Phụ huynh, thí sinh trong Ngày hội xét tuyển nguyện vọng 2025. (Ảnh: ĐH KTQD)

Tăng cơ hội và... tăng ảo?

Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 là lần đầu học sinh học theo Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 tham gia kỳ thi quốc gia, với 4 môn thi: hai môn bắt buộc là Toán, Ngữ văn và hai môn tự chọn trong 9 môn: Ngoại ngữ (7 thứ tiếng), Lịch sử, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Địa lý, Giáo dục Kinh tế & Pháp luật, Tin học, Công nghệ (nông nghiệp hoặc công nghiệp).

Trên nền tảng này, số tổ hợp tăng mạnh nhờ chương trình GDPT 2018 bổ sung các môn mới như Tin học, Công nghệ với các môn truyền thống. Đặc biệt, việc Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) bỏ hạn mức mỗi ngành chỉ được dùng 4 tổ hợp đã khiến các trường “bung” tối đa. Hệ thống tuyển sinh của Bộ ghi nhận 344 tổ hợp xét tuyển - con số kỷ lục từ trước tới nay.

Khảo sát hơn 100 trường cho thấy 80% tăng số tổ hợp, mức tăng phổ biến từ 2 - 10, thậm chí có nơi tăng mạnh tới 49 tổ hợp (như Khoa học Liên ngành và Nghệ thuật - Đại học Quốc gia Hà Nội).

Sự đa dạng tổ hợp giúp mở rộng vùng tuyển, cho thí sinh nhiều cơ hội lựa chọn với thế mạnh khác nhau trong các môn thi, đồng thời là “cứu cánh” cho những ngành lâu nay khó tuyển. Thí sinh ở các vùng miền khác nhau có thể tận dụng điểm mạnh để tăng cơ hội trúng tuyển; trường có thêm công cụ tuyển đa dạng hơn.

Một trong những điểm mới năm nay, Bộ GD&ĐT áp dụng phương pháp quy đổi điểm theo bách phân vị để bảo đảm công bằng khi phương thức xét tuyển ngày càng đa dạng. Tuy nhiên, sự bất định trong quy đổi điểm khiến thí sinh đăng ký nguyện vọng ồ ạt: gần 850.000 thí sinh đăng ký hơn 7,6 triệu nguyện vọng, trung bình 9 nguyện vọng/em, vượt xa các năm trước. Với tỷ lệ đỗ tốt nghiệp THPT 2025 đạt 99,21%, cùng kỷ lục số tổ hợp và phương thức xét tuyển đa dạng, năm nay được đánh giá là mùa tuyển sinh nhiều cơ hội nhưng cũng nhiều “bẫy” thông tin.

Vì thế, theo Bộ GD&ĐT, lọc ảo không chỉ là thao tác kỹ thuật, mà là bước cuối cùng bảo vệ tính công bằng và niềm tin vào cả hệ thống.

Nên duy trì bốn tổ hợp chính, công bố từ lớp 10

Có thể nói, ba năm qua, việc Bộ GD&ĐT triển khai hệ thống tuyển sinh chung, áp dụng nguyên tắc “đỗ đâu dừng đó”, đã khắc phục phần lớn bất cập thí sinh ảo trước đó. Theo đó, từ năm 2022, Bộ GD&ĐT áp dụng quy định mỗi thí sinh chỉ được trúng tuyển một nguyện vọng duy nhất, giải pháp được kỳ vọng chấm dứt tình trạng “ảo” trong tuyển sinh, bảo đảm công bằng, bình đẳng và minh bạch.

Tuy nhiên, số liệu mới đây cho thấy, tỷ lệ thí sinh trúng tuyển nhưng không xác nhận nhập học vẫn ở mức cao: hơn 122.000 trường hợp (18%) năm 2024 và trên 19% năm 2023. Điều này đặt ra câu hỏi: liệu một dạng “ảo” mới đã hình thành ngay cả khi cơ chế lọc ảo toàn quốc đã vận hành, từng được cho là hạn chế tối đa thí sinh ảo?

Theo một số chuyên gia, quy định này từng được ủng hộ vì lập lại trật tự tuyển sinh, chấm dứt việc gửi thư mời ồ ạt hay yêu cầu đặt cọc giữ chỗ. Nhưng khi áp dụng trong bối cảnh Bộ đã bỏ xét tuyển sớm và đồng quy chuẩn điểm trúng tuyển cho mọi phương thức, cơ chế lại khiến thí sinh mất quyền quyết định cuối cùng. Bởi theo nguyên tắc hệ thống lọc ảo “đỗ đâu, dừng đó”, thí sinh thường đặt những nguyện vọng yêu thích lên đầu, thí sinh giỏi sẽ lựa chọn những trường tốp đầu, tới những trường tốp dưới, trường tư sẽ khó tiếp cận thí sinh giỏi. Và điều quan trọng, khi hệ thống dừng lại ở nguyện vọng trúng tuyển, không phải đều là lựa chọn ngành nghề yêu thích của thí sinh, đặc biệt với những thí sinh điểm chưa thực sự nổi bật.

Theo Nguyễn Khánh Linh (lớp 12, Hà Nội), ngành em muốn học có hơn 10 tổ hợp. Ban đầu định thi A00, nhưng thấy Toán - Tiếng Anh - Tin cũng xét nên lại phân vân. Năm nay thông tin nhiều quá, trường nào cũng có danh sách dài. Nếu không tìm hiểu kỹ, dễ bỏ lỡ tổ hợp mà mình có lợi thế nhất... Để yên tâm, có thí sinh đăng ký tới hàng trăm nguyện vọng. ThS. Cù Xuân Tiến - Trưởng phòng Tuyển sinh & Công tác sinh viên, Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia TP HCM nhận định, số lượng tổ hợp năm nay nhiều chưa từng có, chủ yếu do chương trình 2018 bổ sung môn Tin học, Công nghệ. Ông khuyến nghị Bộ và các trường cần phối hợp cung cấp thông tin minh bạch, công cụ tra cứu, tư vấn hướng nghiệp cho học sinh.

TS. Lê Viết Khuyến, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học cho rằng, việc bỏ giới hạn 4 tổ hợp/ngành khiến nhiều trường thỏa sức kết hợp tổ hợp mới, dẫn tới khó định hướng cho thí sinh. Ông đề xuất nên duy trì khoảng 4 tổ hợp chính, bổ sung linh hoạt nhưng dễ quản lý. Cùng đó, các trường công bố tổ hợp xét tuyển trước ít nhất 3 năm, ngay khi học sinh chuẩn bị vào lớp 10 để các em lựa chọn tổ hợp môn tự chọn và định hướng dài hạn.

Tác giả: Uyên Na

Nguồn tin: baophapluat.vn