Đầu tuần này, Trung Quốc đã ngang nhiên tuyên bố thiết lập "vùng cấm tàu thuyền" trên diện tích khoảng 63.000 km vuông ở khu vực thuộc hải phận quốc tế trên Biển Đông, giữa đảo Hải Nam và quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam.

Tàu sân bay USS Ronald Reagan.

"Trung Quốc đã tuyên bố một khu vực tập trận hải quân, ban hành cảnh báo nguy hiểm đối với không phận và lưu thông hàng hải ở khu vực này và đề xuất tàu và máy bay nước ngoài không qua lại đây", Navy Times dẫn lời chuyên gia luật hàng hải James Kraska.

Tuyên bố "vùng cấm thuyền" của Cục An toàn Hàng hải Trung Quốc nhằm phục vụ cho cuộc tập trận trên biển từ ngày 5-11/7, cuộc diễn tập kết thúc chỉ một ngày trước khi Tòa Trọng tài Thường trực ở Hague đưa ra phán quyết về vụ kiện Biển Đông.

Trung Quốc dự kiến sẽ phải nhận một phán quyết bất lợi đối với yêu sách chủ quyền đường chín đoạn của mình và bị bác bỏ quyền kiểm soát hợp pháp đối với các đảo mà nước này chiếm đóng. Báo cáo của Viện Hải quân Mỹ nói rằng hành động của Trung Quốc đã vi phạm Luật Biển của Liên Hợp Quốc.

Động thái đơn phương của Trung Quốc trong việc tuyên bố lập "vùng cấm tàu thuyền" trong thời gian tập trận là không có gì mới, tuy nhiên Mỹ vẫn giữ quan điểm sẽ không chấp nhận điều này.

"Trong thời điểm nhạy cảm như hiện nay, việc tập trận và tuyên bố của một vùng cấm lưu thông lớn như vậy là điều không nên tồn tại", USNI News dẫn lời Greg Poling, Giám đốc Sáng kiến ​​minh bạch hàng hải Châu Á thuộc Trung tâm nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế cho biết.

Trong quá khứ, "Hải quân Trung Quốc khi tổ chức các cuộc tập trận ở hải phận quốc tế trên Biển Đông cũng từng tuyên bố các vùng cấm tương tự", ông Poling nói thêm.

Khi được hỏi liệu Mỹ sẽ tôn trọng yêu cầu của Trung Quốc khi tập trận hay không, một phát ngôn viên của Lầu Năm Góc cho biết không có sự ưu tiên nào và họ chỉ đơn giản là "tuân theo các chuẩn mực quốc tế đã được đưa ra từ trước đó và hy vọng Trung Quốc cũng vậy".

Các quan chức cũng nói với USNI News cho biết, trong các cuộc tập trận hải quân ở vùng biển quốc tế, việc khoanh vùng và đặt các cảnh báo trên biển là điều hợp lý, nhưng việc cấm tàu thuyền xâm nhập khu vực như tuyên bố của Trung Quốc lại là điều hoàn toàn khác và trái phép.

Tờ Navy Times cho hay hiện tại Hải quân Mỹ đang triển khai 7 tàu trong khu vực bao gồm tàu sân bay USS Ronald Reagan, hai tàu tuần dương và bốn tàu khu trục.

Các quan chức Mỹ nói với Viện Hải quân rằng "vùng cấm tàu thuyền" có thể ảnh hưởng tới nhóm tàu sân bay USS Ronald Reagan đang hoạt động trên Biển Đông.

Trong hai tuần qua tàu khu trục của Hải quân Mỹ đã tăng cường tuần tra gần thực thể Trung Quốc chiếm đóng trái phép, bao gồm cả bãi cạn Scarborough với phạm vi gần, chỉ từ 14 đến 20 hải lý.

"Tuần tra bằng tàu khu trục của Hải quân Mỹ là một phần của sự hiện diện thường xuyên và định kỳ của chúng tôi ở phía tây Thái Bình Dương. Lực lượng Hải quân Mỹ đã triển khai hoạt động tại khu vực này trong nhiều thập kỷ qua và sẽ tiếp tục làm như vậy", phát ngôn viên hạm đội Thái Bình Dương Clint Ramsden nói với Navy Times.