Thung lũng Bắc Sơn.

Cách Hà Nội 160 km, tháng 7 là thời gian đẹp nhất của mây và lúa ở thung lũng Bắc Sơn, và cũng là lúc những người đam mê xê dịch và nhiếp ảnh lại tìm về, ghi lại những khoảnh khắc đẹp nhất trong năm. Trang web tư vấn du lịch whenonearth đã từng ca ngợi cánh đồng lúa thung lũng Bắc Sơn ở Lạng Sơn, Việt Nam giống như một thiên đường màu xanh tuyệt đẹp hiếm có trên trái đất.

Hành trình săn ảnh ở thung lũng vàng Bắc Sơn được dân nhiếp ảnh kể, để được sáng tác các tác phẩm về thảm lúa chín vàng dưới chân núi cùng những tia nắng, quầng mây, nhiều người yêu ảnh phải lặn lội vài lần leo núi cao mà chưa chắc đã được như ý. Và lên được đỉnh ngắm xuống, nhiếp ảnh gia phải trải qua chặng leo lên ngọn núi Nà Lay vất vả, độ cao 600 m. Với những người quen leo núi sẽ mất khoảng 25-30 phút để lên tới đỉnh, còn leo lần đầu mất nhiều thời gian hơn. Núi nằm giữa thị trấn Bắc Sơn, có góc nhìn ra toàn cảnh các hướng và đặc biệt có trạm vi-ba nên mọi người có chỗ để nghỉ chân.

Theo anh Tuấn, trưởng trạm vi-ba Nà Lay, ngày thời tiết đẹp, thảm lúa vàng chưa gặt, có đến hàng trăm người leo lên đỉnh Nà Lay khám phá. Chừng 6 giờ, mặt trời bắt đầu ló phía cuối những dãy núi trùng điệp ở phía Đông. Cảnh tượng này chỉ diễn ra trong khoảng 3-5 phút. Đỉnh núi Nà Lay là một trong những nơi ngắm mặt trời mọc trọn vẹn nhất ở Bắc Sơn.

Cùng với cảnh thiên nhiên đẹp như cổ tích, huyện Bắc Sơn là địa danh nổi tiếng của nền văn hoá Bắc Sơn. Có thể thấy, vòng cung núi đá vôi Bắc Sơn - Ngân Sơn chạy qua hầu hết các xã trong huyện, xen lẫn là các vùng núi đất và thung lũng bằng phẳng đã tạo nên một cảnh quan thiên nhiên kỳ thú, đặc biệt là các hang động trong lòng các dãy núi đá. Những hang động này tựa như những lòng bàn tay khổng lồ, từ xa xưa, đã che chở cho bao tốp người Nguyên Thủy tránh mưa nắng, thú dữ. Với 40% diện tích là núi đá và đồi núi, các dãy núi đá vôi trùng điệp ở Bắc Sơn đúng như sách cổ đã ghi là “Thiên Phong Vạn Lĩnh”, có nghĩa là dãy núi có hàng ngàn ngọn, hàng vạn đỉnh. Trong đó hùng vĩ nhất phải kể đến ngọn núi Khau Kiêng, với độ cao trên 1.107 m có nhiều loại cây quý, đặc biệt là cây chè đặc sản.

Nay ẩn dưới chân núi là những ngôi nhà sàn cổ. Nhà sàn của người dân Bắc Sơn phần lớn làm bằng gỗ, cột kê trên đá tảng, lắp ráp bằng mộng kép, sàn lát ván hoặc giát tre, xung quanh ghép ván gỗ, mái lợp ngói máng đều đặn, nhấp nhô như những làn sóng, tạo được dáng vẻ mềm mại, chắc chắn, xinh xắn.Ít ai biết, Bắc Sơn có một đặc sản nổi tiếng là quýt. Loại quýt chỉ trồng được ở Bắc Sơn mà không trồng được ở vùng nào khác. Quýt Bắc Sơn khi chín, vỏ ngoài rất mỏng, nhẵn bóng, múi mọng nước và rất thơm mát…Từ hàng chục năm nay, giống quýt vàng Bắc Sơn đã nổi tiếng bởi màu vàng của nắng, vị ngọt của núi, hương thơm của gió rừng, dường như bao tinh tuý của núi rừng Bắc Sơn đã dồn vào, tạo cho quả quýt có một hương vị đặc biệt thơm ngon mà không một nơi nào có thể sánh được.

Bắc Sơn còn là vùng đất giàu những di tích kiến trúc cổ hội tụ giá trị văn hóa Bắc Sơn lâu đời như Cầu Lợp, Đình Long Đống. Cầu Lợp Long Đống được làm vào năm Chính Hòa thứ 23 (1763). Cầu được làm bằng chất liệu chủ yếu là gỗ, được thiết kế theo kiểu “Thượng gia - Hạ kiều”, có chiều dài 22,4m, được chia thành 8 nhịp dầm. Cách cầu Long Đống chừng 100m về phía bắc là đình Long Đống. Mặt chính của ngôi đình quay về hướng đông nam – nơi có cánh đồng trải rộng. Đình được khởi công vào thời Nguyễn, năm Gia Long thứ 12 (1813), hoàn thành vào năm 1814.

Chuẩn bị đồ nghề để “săn ảnh”.

Nơi đây vốn là căn cứ địa cách mạng nổi tiếng của cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn chống Nhật và Pháp những năm 1940, đã được cố nhạc sĩ nổi tiếng Văn Cao ca ngợi bằng các câu hát hào hùng trong nhạc phẩm cùng tên. Hiện tại, trên địa bàn huyện Bắc Sơn có 55 điểm di tích. Trong đó, có 12 điểm di tích được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt và 14 điểm đi tích xếp hạng cấp tỉnh. Trong số các di tích cách mạng, có nhiều di tích tiêu biểu như: đèo Tam Canh, đồn Mỏ Nhài, đình Nông Lục, di tích Khuổi Nọi… Đây là những di tích tiêu biểu ghi dấu những sự kiện lịch sử quan trọng liên quan đến cuộc khởi nghĩa, những chiến công vang dội của Đội Du kích Bắc Sơn và Đội Cứu quốc quân Bắc Sơn.

Muốn trở về với không khí hào hùng của cuộc Khởi nghĩa Bắc Sơn, du khách có thể trải nghiệm Bảo tàng Khởi nghĩa Bắc Sơn. Nhằm lưu giữ, bảo quản và trưng bày có hệ thống các tài liệu hiện vật về cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn đã sớm có chủ trương xây dựng một bảo tàng chuyên đề về cuộc khởi nghĩa. Bảo tàng được xây dựng năm từ 1985, với dáng dấp mô phỏng kiến trúc một ngôi nhà sàn truyền thống của người Tày, đằng sau là núi cao, bốn bề không gian thoáng đãng. Bảo tàng có 3 phần trưng bày gồm Khu trưng bày “Bắc Sơn thời tiền sử”, “Cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn” và “Bắc Sơn phát huy truyền thống cách mạng”. Ở khu trưng bày “Bắc Sơn thời tiền sử”, du khách sẽ thấy các hiện vật khảo cổ được khai quật ở Bắc Sơn như rìu đá, mảnh gốm, đồ trang sức, công cụ ghè đẽo…Đồng thời, khu trưng bày còn có mô phỏng nơi cư trú của người tiền sử Bắc Sơn ở hang Dơi, xã Vũ Lễ. Thông qua đó người xem sẽ hiểu một cách khái quát về Bắc Sơn, một vùng đất có lịch sử phát triển lâu đời, có nền văn minh cổ phát triển rực rỡ. Trọng tâm với chủ đề “Cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn” ở phần hai mô tả diễn biến của cuộc khởi nghĩa, sự thành lập đội du kích Bắc Sơn. Trong đó, viêc thành lập đội Cứu quốc quân I được coi là điểm nhấn, là phần trọng tâm nhất. Có nhiều hiện vật gốc giá trị minh họa cho cuộc khởi nghĩa nổ ra ngày 27/9/1940 được trưng bày ở đây.

Phần 3 trưng bày khái quát những thành tựu quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của nhân dân Bắc Sơn qua các thời kỳ chống Pháp, chống Mỹ và từ năm 1975 đến nay. Phía sau khuôn viên bảo tàng là ngôi nhà sàn, nơi thờ vọng các chiến sĩ Bắc Sơn đã anh dũng hi sinh cho độc lập tự do của dân tộc. Ngày nay, Bảo tàng Khởi nghĩa Bắc Sơn là nơi nghiên cứu học tập và giáo dục truyền thống cho các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Tác giả: Hoài Dương

Nguồn tin: Báo Đại đoàn kết