Năm 2030 miễn phí sách giáo khoa cho học sinh giáo dục phổ thông

Theo đó, sau hơn 10 năm thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW, giáo dục Việt Nam đạt nhiều thành tựu quan trọng, song đang đối mặt với khủng hoảng mang tính hệ thống. Các "điểm nghẽn" về thể chế, nhân lực, tài chính và hội nhập quốc tế đang cản trở sự phát triển đột phá, bộc lộ sự bất tương thích giữa tầm quan trọng chiến lược của giáo dục với cơ chế quản lý hành chính hiện nay.

Đó là bất cập, chồng chéo về thể chế, chính sách; thực trạng đáng báo động về đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý; hạn chế về nguồn lực tài chính và đầu tư; rào cản về hội nhập quốc tế và xã hội hóa giáo dục.

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh trình bày tờ trình dự thảo nghị quyết.

"Những hạn chế có tính hệ thống này đòi hỏi một công cụ pháp lý đặc thù, thống nhất và có hiệu lực cao. Việc ban hành Nghị quyết đặc thù của Quốc hội là yêu cầu cấp thiết nhằm khai thông điểm nghẽn, tạo hành lang pháp lý mới, đủ mạnh để chấn hưng và phát triển đột phá giáo dục Việt Nam trong giai đoạn tới" - Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh.

Dự thảo nghị quyết quy định các chính sách ưu đãi đặc thù, vượt trội cho đội ngũ nhà giáo và nhân viên trong các cơ sở giáo dục; trao thẩm quyền cho Giám đốc Sở trong tuyển dụng, điều động, biệt phái để bảo đảm thống nhất quản lý nhân lực ngành; đồng thời, ban hành cơ chế thu hút, trọng dụng và phát triển nhân lực chất lượng cao trong giảng dạy, nghiên cứu, quản lý.

Quy định cơ chế bảo đảm quyền tự chủ toàn diện cho các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp; đổi mới chương trình giáo dục mầm non, phổ thông, đại học và giáo dục thường xuyên; tổ chức sử dụng thống nhất một bộ sách giáo khoa (SGK) trên toàn quốc; xây dựng hệ thống giáo dục mở, liên thông, thúc đẩy học tập suốt đời và xã hội học tập. Chấm dứt hoạt động Hội đồng trường trong cơ sở giáo dục công lập (trừ trường có thỏa thuận quốc tế); thực hiện mô hình Bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục, bảo đảm thống nhất lãnh đạo, quản trị và nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động...

Chủ nhiệm UBVHXH Nguyễn Đắc Vinh trình bày báo cáo thẩm tra.

Nghị quyết bổ sung thêm khoản 5 Điều 7 về miễn phí SGK cho học sinh cơ sở giáo dục phổ thông (hoàn thành vào năm 2030) và miễn học phí, giáo trình môn Giáo dục quốc phòng và an ninh tại cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp, đồng thời, giao Chính phủ quy định lộ trình, bảo đảm phù hợp với khả năng cân đối ngân sách nhà nước (NSNN), pháp luật liên quan và yêu cầu bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục.

Về nguồn lực tài chính bảo đảm cho việc thi hành nghị quyết là từ NSNN với tỷ lệ tối thiểu 20% tổng chi NSNN cho GD&ĐT, ưu tiên tăng chi đầu tư phát triển, cơ cấu lại chi thường xuyên theo hướng hiệu quả, bền vững. Các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026–2030, đặc biệt là Chương trình phát triển GDĐT và nhân lực chất lượng cao, sẽ là nguồn lực trọng tâm hỗ trợ triển khai các chính sách đặc thù của Nghị quyết, nhất là về cơ sở vật chất, chuyển đổi số, đào tạo – bồi dưỡng đội ngũ và phổ cập giáo dục.

Cùng với đó, nguồn vốn đầu tư công trung hạn 2026 - 2030 và các cơ chế hợp tác công - tư, xã hội hóa giáo dục sẽ được huy động, lồng ghép và sử dụng hiệu quả nhằm bảo đảm nguồn lực ổn định, bền vững cho việc thực hiện nghị quyết.

Quy định chặt chẽ, tránh nguy cơ tiêu cực, cục bộ

Quang cảnh hội trường.

Qua thẩm tra, Uỷ ban Văn hoá và Xã hội (UBVHXH) tán thành sự cần thiết, mục đích, quan điểm xây dựng dự thảo nghị quyết, với đủ cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn nhằm tạo khung khổ pháp lý, cơ chế, chính sách vượt trội giúp tháo gỡ điểm nghẽn vướng mắc, tạo đà đột phá GD&ĐT.

Liên quan quy định về thẩm quyền của Giám đốc Sở GD&ĐT trong điều động, thuyên chuyển, biệt phái, bố trí, phân công, thay đổi vị trí việc làm đối với nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục và nhân viên trong các cơ sở giáo dục liên quan phạm vi từ 2 đơn vị hành chính cấp xã trở lên, Uỷ ban cho rằng chưa chặt chẽ, đề nghị cân nhắc chỉnh lý, quy định rõ theo hướng giữa các đơn vị hành chính cấp xã trong cùng 1 tỉnh. Đồng thời, đề nghị cân nhắc quy định cụ thể cơ chế giám sát, kiểm tra, báo cáo định kỳ đảm bảo minh bạch, công bằng trong tuyển dụng, điều động, thuyên chuyển nhân sự giáo dục, tránh nguy cơ tiêu cực, cục bộ.

Chủ nhiệm UBVHXH Nguyễn Đắc Vinh cũng cho biết, Uỷ ban cơ bản tán thành chính sách phát triển chương trình giáo dục tại Điều 3, tuy nhiên đề nghị làm rõ quy định các địa phương có điều kiện thì sẽ thực hiện miễn phí SGK từ năm học 2026 - 2027 tại khoản 1 để tránh hiểu sai thành ưu tiên cung cấp miễn phí SGK trước cho học sinh các địa phương có điều kiện thay vì ưu tiên cho học sinh vùng khó khăn; cân nhắc quy định cơ chế Nhà nước khuyến khích thu hút nguồn lực của xã hội và của địa phương có điều kiện hỗ trợ cho địa phương khó khăn để thực hiện chủ trương này...

Tác giả: Quỳnh Vinh

Nguồn tin: Báo Công an Nhân dân