Phát biểu với báo giới ngày 12/12, hơn 1 tuần sau khi giới chức Canada bắt giữ ái nữ Tập đoàn con cưng của Trung Quốc Huawei - bà Mạnh Vãn Châu, Thủ tướng nước này Justin Trudeau khẳng định, Ottawa đã làm đúng luật.

Canada đã "chơi" Trung Quốc một "vố" nhưng nhận lại ngay trái đắng.

“Cho dù chuyện gì xảy ra ở các quốc gia khác, Canada vẫn và sẽ luôn là một quốc gia tuân thủ luật pháp” - Thủ tướng Canada nêu rõ.

Trước đó, hôm 6/12, ông Trudeau cũng miêu tả lệnh bắt giữ này.

"Tôi có thể đảm bảo với mọi người rằng chúng tôi là một quốc gia (với) nền tư pháp độc lập, và cảnh sát đã đưa ra quyết định này mà không có bất kỳ sự can thiệp chính trị hay can thiệp nào khác" - Thủ tướng Trudeau nhấn mạnh.

Các tuyên bố của Thủ tướng Justin Trudeau đã cho thấy rõ quan điểm của Canada trong vụ bắt giữ Phó Chủ tịch kiêm Giám đốc Tài chính Tập đoàn Trung Quốc Huawei Mạnh Vãn Châu. Nếu đặt lên bàn cân, rõ ràng, đó là phản ứng cho thấy Canada đang nghiêng về phía Mỹ hơn là Trung Quốc.

Lập tức Bắc Kinh đã cho Ottawa "nếm mùi".

Vào ngày 10/12, phiên tòa xét xử bà Mạnh Vãn Châu diễn ra tại Canada. Tòa án Canada từ chối mong muốn của bà Mạnh bao gồm: nộp 15 triệu đô la Canada để xin tại ngoại, đồng thời mang sẵn sàng đeo vòng giám sát trang bị hệ thống định vị toàn cầu (GPS) để bảo đảm không bỏ trốn khỏi Canada.

Cùng ngày này, cựu nhân viên ngoại giao Canada tại Trung Quốc, chuyên gia Nhóm Khủng hoảng Quốc tế là ông Michael Kovrig đã mất tích. Các chuyên gia thuộc nhóm này khẳng định, ông Kovrig đã bị Trung Quốc bắt giữ.

Ngày 11/12, Tòa án Canada tiếp tục từ chối mong muốn nộp số tiền bảo lãnh của bà Mạnh.

Cùng ngày, Ngoại trưởng Canada đã phải lên tiếng về trường hợp công dân thứ hai của nước này mất tích ở Trung Quốc. Người đàn ông tự xưng là Michael Spavor doanh nhân sống tại phía Đông Bắc Trung Quốc gần biên giới Triều Tiên đã gọi điện tới Bộ Ngoại giao Canada nói rằng, ông vừa bị phía Trung Quốc thẩm vấn. Canada không biết tung tích và cách liên lạc lại với công dân thứ hai này.

Vụ việc lập tức đã trở thành đề tài đáng quan ngại trong con mắt của các nhà quan sát và phân tích chính trị bởi họ cho rằng, đây là động thái trả đũa của Trung Quốc trong việc Canada bắt giữ Sếp Huawei.

Ngày 12/12, lần thứ ba dự tòa, bà Mạnh Vãn Châu được tòa chấp nhận tại ngoại.

Một ngày sau, Trung Quốc xác nhận rằng, Bắc Kinh đang điều tra 2 công dân Canada với nghi vấn làm ảnh hưởng đến "an ninh quốc gia" của Trung Quốc.

Trên mặt trận này, Canada đã hụt một bước so với Trung Quốc.

Ottawa dù cho bà Mạnh Vãn Châu tại ngoại nhưng vẫn để ngỏ khả năng dẫn độ bà này về Mỹ và có thể vẫn chịu án tù lên tới 30 năm.

Tổng thống Mỹ Donald Trump thậm chí đã "thêm dầu vào lửa" khi nói rằng, có thể vụ bắt giữ bà Mạnh Vãn Châu sẽ được đưa lên bàn đàm phán với Trung Quốc về cuộc đối đầu thương mại Mỹ- Trung. Tuyên bố của ông Trump ẩn ý nói rằng, Canada đang đứng về phe Mỹ và họ đã chọn Mỹ chứ không phải Bắc Kinh. Điều này là nhằm đe dọa quan hệ Bắc Kinh- Ottawa.

Hậu quả đã rõ: Người tiêu dùng Trung Quốc tẩy chay hàng hóa Canada, tẩy chay sản phẩm điện thoại, điện tử từ Canada và Bắc Kinh có thể hoãn lại đà tăng quan hệ song phương giữa hai quốc gia.

Canada có quá ít bài tẩy đối với Trung Quốc. Trung Quốc là đối tác thương mại lớn thứ hai của Canada, chỉ sau Mỹ. Người Hoa đổ tiền đầu tư vào bất động sản ở Vancouver và Toronto. Một phần ba số du học sinh Canada đến từ Trung Quốc. Thủ tướng Justin Trudeau thậm chí còn nhắc đến khả năng đàm phán một hiệp định thương mại song phương với Bắc Kinh, để tránh việc phụ thuộc quá nhiều vào thị trường Mỹ, nơi tiêu thụ 75% hàng hóa xuất khẩu của Canada.

Giờ đây, trong một động thái ủng hộ chính quyền Mỹ, Canada có thể thiệt hại nặng.

Cũng cần chú ý rằng, Ottawa cũng đang mắc kẹt với chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Hồi tháng 6/2018, Tổng thống Trump tuyên bố sẽ bắt Canada trả giá sau khi ông Trudeau nói rằng ông sẽ không để Canada bị bắt nạt trong các cuộc đàm phán để xây dựng thỏa thuận NAFTA mới. Ông Trump cũng chê Thủ tướng Trudeau là người yếu ớt và không trung thực- đây là những từ ngữ gây sốc với người dân Canada.

Cựu cố vấn kinh tế của Đại sứ quán Mỹ ở Ottawa và cũng là giám đốc Viện Canada tại Trung tâm Wilson ở Washinton, bà Laura Dawson, cho rằng: "Thường thì Canada có thể dựa vào Mỹ để tìm kiếm sự ủng hộ trong những vấn đề như thế này".

Nhưng khi ông Trump nói có thể đưa vụ bắt giữ bà Mạnh Vãn Châu lên bàn đàm phán thương mại Mỹ- Trung, thì Canada đã lộ rõ sự phụ thuộc bắt buộc.

"Tổng thống Trump đã cho thấy rõ quan điểm của ông, rằng đồng minh truyền thống không còn quan trọng nữa" - bà Dawson nhận định.

Rõ ràng, hành động "giúp Mỹ hại Trung" không chỉ mối quan hệ đang tốt đẹp giữa Trung Quốc và Canada bị ảnh hưởng nghiêm trọng, Ottawa cũng yếu thế hơn trong cách đối phó với quan điểm "Nước Mỹ trên hết" của Tổng thống Trump.

Cuối cùng, trong bối cảnh ông Trump đang đe dọa áp thuế lên hàng hóa Canada nhập khẩu vào Mỹ, Ottawa hoàn toàn có thể trông cậy vào mối quan hệ với Trung Quốc để tăng xuất khẩu hàng hóa sang châu Á. Nhưng điều này đã bị Thủ tướng Justin Trudeau ... phá hủy.

Ông Justin Trudeau cũng chịu sức ép từ ông Trump.

Lãnh đạo đảng Bảo thủ ở Canada, Andrew Scheer đã mạnh mẽ chỉ trích ông Trudeau vì "cách tiếp cận ngây thơ" trong việc xử lý các mối quan hệ với Bắc Kinh và Mỹ, đặt Canada "vào tình huống không có điểm tựa".

Ông Scheer nhấn mạnh rằng, Thủ tướng Justin Trudeau không chịu phản ứng mạnh mẽ trước việc công dân Canada bị Bắc Kinh ra lệnh bắt giữ.

Nhà sử học Canada Robert Bothwell nói: “Chúng tôi chưa bao giờ cô đơn như thế này. Chúng tôi không có đồng minh thực sự. Chúng tôi có rất ít lựa chọn để đáp trả [Trung Quốc-ND]”.

Ông Shaun Rein, chuyên nghiên cứu về Trung Quốc nhấn mạnh thêm: "Bắc Kinh muốn chứng tỏ họ là một siêu cường đối thủ của Mỹ và các nước khác nên Canada cần cân nhắc giữa việc đứng về phía Trung Quốc hay là Mỹ".

Bình luận thêm, ông nói: "Nhà cựu ngoại giao Canada [Michael Kovrig-ND] là một con tốt và sẽ bị giam giữ cho đến khi nào Mạnh Vãn Châu được trả tự do".

Tác giả: Kim Hoa

Nguồn tin: Đất Việt